مجموعه: هنرهاي دستي و ترسيمي

معرفي صنايع دستي تركمن

معرفي انواع صنايع دستي تركمن

انواع صنايع دستي تركمن 

قاليبافي

قالي بافي فقط در ميان زنان تركمن متداول است. زنان و دختران تركمن از روزگاران خيلي دور به قاليبافي مشغول بوده و اين هنر را از نسلي به نسل ديگر منتقل كرده اند و نيز يكي از عمده ترين روش هاي معيشت در ميان تركمانان، قالي بافي بوده است.

قالي و قاليچه هاي تركمني كلا داراي گره تركي باف است كه به صورت عمده بر روي دستگاههاي افقي بافته مي شود اما اكنون به علت بهداشتي نبودن دارهاي افقي، سعي مي شود تا از دارهاي عمودي استفاده گردد. نقش هاي زيباي اين قالي ها، طرح هاي هندسي است كه برگرفته از تغيير و تحولي است كه در زندگي تركمنان اتفاق افتاده است مثل: مهاجرت، اعمال قدرت و پيروزي در جنگ. گل هاي اصيل قالي تركمن هر يك نشانه علامتي ويژه از يك طايفه اند.

قالي تركمني

لباس محلي تركمن

اقوام تركمن از آن گروه از اقوام ايراني است كه همچنان بر آداب و رسوم خود پايبند بوده؛ و تبليغات هاي جامعه هاي ديگر اختلالي در لباس اين مردمان به وجود نياورده است.

اين مردم لباس هاي مخصوص خود را با همه اجزاي آن كه شامل كلاه، روسري تركمن، پيراهن، جليقه، كت و شلوار و كفش مي باشد تهيه نموده و با نقش هاي ويژه خود تزيين كرد و در جامعه حضور پيدا مي كنند.

لباس محلي تركمن

زيورآلات سنتي تركمني

از ديگر صنايع دستي تركمن، زيورآلات سنتي است، در قياس با ديگر نژادها، خيلي منحصر به فرد و خاص است كه براي زينت بخشي به لباس و مو زنان استفاده مي كنند.

اين زيورآلات با استفاده از فلزاتي مانند طلا (در گذشته)، نقره، برنج، ورشو و هم سنگ هاي قيمتي، به زيباترين صورت ساخته مي شود.

در قديم ساخت زيورآلات سنتي با نقره خيلي رايج بود، ولي اكنون به علت قيمت بالاي آن از فلزاتي مانند برنج و ورشو استفاده مي شود.

اين جواهرات در ميان زنان تركمن از محبوبيت ويژه اي برخوردار بوده و بر اين عقيده اند كه اين جواهرات قدرت مراقبت از صاحب خود را دارد. جواهرات سنگين با نقاشي و طراحي محلي محبوب‌ترين جواهرات در ميان تركمن‌ها بوده و نشانه اي از غرور، قدرت دروني و استقلال زنان تركمني است.

زيورآلات سنتي تركمني

نمد مالي

ساده ترين نوع فرش، نمد نام دارد كه توليد آن ساده بوده و به دستگاه خاصي براي توليدش احتياج نيست و بيشتر به وسيله ي دست هاي هنرند نمدمال تهيه مي شود و باتوجه به زيبايي نقشهايي كه دارد حال در جامعه تركمني جزء محبوب ترين صنايع دستي تركمنستان است.

هر چند كه فرش دستباف و فرش‏هاي ماشيني باعث گريده تا  نمد در بين مردم استفاده كمتري داشته باشد اما حال در جامع تركمنستان اين هنر به عنوان ميراث زيباي صنايع دستي گذشته‏ هاي قوم تركمن، از احترام و جايگاهي مهمي برخوردار بوده به جز اين نمد، زينت نمايشگاه‏هاي صنايع دستي، موزه‏ ها، نگارخانه‏ ها و هم فروشگاه‏ هاي عمومي تبديل شده ‏است، در هر منزل تركمن از نمد به عنوان جانمازي هم به طور وسيع استفاده مي‏ شود.

استفاده از اين محصول براي كارهايي مثل پوشاندن كف اتاق، سالن، پوشش آلاچيق، پوشش اسب، رويه زين و … مي باشد.

نمد مالي تركمن

سوزن دوزي

سوزن دوزي از ديگر هنرهاي دستي خانم هاي تركمن است كه بسيار زيبا و ظريف است. اين هنر كه بيشتر در زمان فراغت زنان تركمن و به خصوص در ماه مبارك رمضان و در شب نشيني ها تهيه مي شود، در تزئين نوعي كلاه، كناره ي لباس هاي زنانه و دخترانه مثل يقه، سر آستين، جلو سينه، قسمت پايين شلوار استفاده مي شود.

سوزن دوزي تركمن

صنايع چوبي

انواع ظروف چوبي كه در خانه هاي تركمن ها مورد استفاده بوده است، اُقارا، قالام، چمچه، چاناق، خمير چاناق، اق لاو، دورت گچ، ثوقي، چليك، دورا، جووزا نام دارد كه امروزه با توجه به پيشرفت در صنعت ساخت ظروف از جنس هاي گوناگون، به جز قالام، چاناق، اُق لاو و دورت گچ ، آن نيز در برخي از منازل، ديگر وسايل چوبي در خانه هاي تركمني استفاده نمي شود.

همينطور از ديگر صنايع دستي تركمن، مي توان به مفرش/مپرش، عثمان ليق، آرتماق ، اجاق باشي، اق باشي/اق جي، روزيني و تنگ اسب اشاره كرد كه امروزه اين فرشينه ها هم بافته نمي شوند و مورد استفاده قرار نمي گيرند و تنها تنگ و روزيني اسب، آن نيز به علت جايگاه  اين حيوان در ميان تركمن ها و به عنوان نشاني از اين قوم، مورد استفاده مي باشد.

صنايع چوب تركمن

ابريشم بافي

اين هنر دستي بيشتر در قبيله هاي"گوكلان" رايج است. اغلب پارچه ها داراي رنگ هاي روشن و طرح هاي زيبايي هستند. براي رنگ كردن حرير، از رنگ هاي گياهي استفاده مي شود. پايداري رنگ هاي روشن و زيبايي نقش و نگارها، از خصوصيت پارچه هايي است كه به دست قبايل گوكلان بافته مي شود. پارچه هاي ابريشمي به صورت طاق هايي به طول دو و نيم تا پنج متر و به پهناي 30 تا 40 سانتي متر بافته مي شوند. رنگ قرمز سنتي تركمن(قرمز كونيك)، براي استفاده در مراسم عروسي و جشن ها استفاده مي شود. 

ابريشم بافي تركمن

پلاس تركمن

پلاس از ديگر صنايع و هنرهاي سنتي مي‌باشد كه به طور خانگي و كم در روستاهاي تركمن‌نشين بافته مي‌شود و در گويش تركمني "اوي ديمه" نام دارد كه يك فرشينه‌اي تقريبا مانند قالي است.

پلاس تركمن